Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleabat bir düzen bileğildir. Hukuk, cemiyet ortamında insanoğluın filvaki nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Doğruluk değeri zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene vazetmek, içtimai ömürın gerçekleşmesini getirmek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin huzursına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, katiyetle rast kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle cemiyet ortamında insanoğluın biçimci ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her gün mümkündür. “İşte tüze, âdem davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir model, bir bütündür.” İnsan-âdem, âdem-doğa ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence şeşna kızılınmasıdır. Hukuk, insaniyet seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birşu denli düşünüm ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, cemiyet sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak tamlayan fikirlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini getirmek maksadıyla konulmuş olan ve halk gücüyle desteklenen kaide, pay ve seçimın hepsidür. Daha yaygın bir tanımıyla tüze, adalete yönelmiş içtimai evetşama düzenidir. Hukuk Söz Manaı Hukuk kelimesi Arabi “pay” kökünden hasılat ve pay kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “pay” kelimesinin çoğulu “ah’kak”tır. Türk Lisan Kurumu’na nazaran tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım ancakü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk manaında da kullanılır. Fen Manaı Hukuk dönemden döneme değiştiği karınin hala doyurucu bir tanım örgülamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Belli bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) bandajlanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi ortamında temel olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri bahis düz kısmına Özel Hukuk, eşhas ile talih yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Hukuk, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Temel Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun başlıca alt dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih aracılığıyla güvenceye kızılınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Hukuk kuralları âdem davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun valör yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde misil nitelikteki bilcümle durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Hukuk düzında yaptırım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Hukuk düzenini sağlamayı ve korumayı amaçlayan yaptırımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları hapsetmek karınin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve finans cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, parti kapatma; vergi hukukunda vergi ve kaçıntıçılık cezaları kabil derece derece tüze dallarında derece derece yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilgili çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut siyasal fikirleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan tüze, umumi olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş içtimai bir evetşama düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, ameliye yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun içtimai ömürı düzenleyip insanoğluın pasış ve güvenlik ortamında bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Pratik Yarar (Içtimai İhtiyaçların Mukabillanması) Hukukun ameliye amacını, içtimai gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile cemiyet ortamında canlı insanoğluın, birbirleri ile monte etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun örgüsından meydana gelen gereksinimlerinı huzurlamaya çkızılışır. Hukuk bu fonksiyonu ile veladet, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni ömürın temel gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanoğlunun natürel örgüsına ve bundan müterakki gelen ihtiyaçlarına yarar cereyan etmek zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, iktisadi gerçeklere bile tutkundır; iktisadi yoksulluklara uymalı ve onları huzurlamalıdır. 3. Doğruluk Hukuk bu fonksiyonu ile belli başlı bir aranjman şeşna aldığı içtimai ihtiyaçları, özü salt bir denklik düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak doğru kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük tanımıyla hak, “bir denklik düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) cereyan etmek üzere iki derece derece anlamda kullanılır. Doğruluk aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet manaında zatî bir özelliği deyimler. Isim her gün haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni sundurmak uğrunda sürekli ve bileğçalışmamez bir çaba gösterir. İşte bu biçimci ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile ilgili oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak mefhumı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği münasebet biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze düzında hukuki valör olarak söylenti konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Maşer karınindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini karınermiş kurallar bilcümleü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve istimal etmek yerinde bulunmuş olduğuna nazaran, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü hak mefhumı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün tüze sistemine ve sistemlerine egemen kâin, nesnel ve salt bir valör niteliğindeki adalettir. Hukuk bir cemiyet düzenini karınerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lüzum mevcut düzeni kavzamak, gerekse onu bileğçalışmatirmeyi meşrulaştırmak karınin her gün adalete başvurulur. Nesnel ve kanun üstü hak hukukta huzurmıza müesses tüze düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim tüze manaında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, mevcut tüze düzenlerinin kendisine yarar olup olmadığı açısından bir valör ve değerlendirme ölçüsü olur. Yine bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve zararlı huzurlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon muvazene ortamında olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Olağan olarak bütün tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşama uyacak, hem bile bu içtimai ömürın pasış ortamında sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü sağlamaya çkızılışacaktır.

afyon iş hukuku